Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΗ
Γ. Κοκκινάκος

30 χρόνια «ακατάπαυστης» ψυχιατρικής μεταρρύθμισης για να καταλήξουμε στην σημερινή άθλια κατάσταση. Πραγματικό παγκόσμιο ρεκόρ. Ένα παράδειγμα πώς μπορεί κανείς να σπαταλά χρήματα χωρίς κανένα απολύτως αποτέλεσμα.
Κανονισμός 815, Ψυχαργώς α’ και β’ φάση αλλά και άλλα παράλληλα προγράμματα για να καταλήξουμε στην σημερινή κατάσταση όπου όλοι ανεξαιρέτως να μιλούν για ψυχιατρική μεταρρύθμιση και ο καθένας να δίδει το δικό του νόημα. Το ουσιώδες όμως είναι ότι η ιδρυματική βαρβαρότητα εξακολουθεί να ηγεμονεύει στο χώρο της ψυχιατρικής φροντίδας και τα Άσυλα εξακολουθούν να λειτουργούν σε απαράδεκτες συνθήκες.  Παράγουν βία, παραβίαση δικαιωμάτων και αποτελούν χώρους αλλοτρίωσης και αποξένωσης του ψυχικά πάσχοντα. Οι λεγόμενες κοινοτικές δομές που υποτίθεται θα αντικαθιστούσαν το Άσυλο, λειτουργούν συμπληρωματικά στα άσυλα. Όχι μόνο δεν τα αναιρούν, αλλά τα προϋποθέτουν. Οι δομές ψυχικής υγείας λειτουργώντας χωρίς συνεργασία, χωρίς σύνδεση, αποσπασματικά, επιλεκτικά, δεν καλύπτουν στα πλαίσια του τομέα τους τα αιτήματα που αναδύονται από την κοινωνία, αλλά παράγουν  νέα γκάμα πελατών, επιλέγοντας  περιστατικά και προσανατολίζοντας τους ψυχωσικούς ασθενείς προς τα άσυλα. Είναι όμως αυτές οι πολιτικές που έφτιαξαν τη Λέρο, είναι δηλαδή οι επιλογές, οι παραπομπές και η έλλειψη της θεραπευτικής ευθύνης που νομιμοποιούν τους χώρους θεραπευτικής απραξίας, τις αποθήκες ψυχών, τους θαλάμους χρονίων στα ψυχιατρεία.
Θα έκλειναν τα τέσσερα μικρότερα ψυχιατρεία και θα συρρικνώνονταν  τα υπόλοιπα. Γι’ αυτό το σχέδιο εισέρρευσαν χρήματα από την Ε.Κ. Αντί αυτού έκλεισε                   μόνον το ψυχιατρείο Χανίων και παρέμειναν ανεπηρέαστα στην δομή και τη λειτουργία τους τα μεγαλύτερα. Αλλά το σοβαρότερο είναι ότι παρέμεινε ανεπηρέαστο το επιστημονικό υπόδειγμα της ψυχιατρικής. Το ιδρυματικό μοντέλο ηγεμονεύει διότι υλοποιήθηκε η μεταρρύθμιση είτε με την εργολαβική εκδοχή της, είτε μέσω «προγραμμάτων» αποσπασματικά, χωρίς σκοπό και στόχους. Δεν επισυνέβη καμία αλλαγή στο ψυχιατρικό παράδειγμα και καμία αλλαγή στο ψυχιατρικό σκέπτεσθαι και πράττειν.
Αντίθετα το ιδρυματικό μοντέλο διεσπάρη εν πολλοίς και στις κοινοτικές δομές. Τα μέτρα περιορισμού των ελευθεριών και το σύστημα μεταγωγών των ασθενών, που χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα της ελληνικής ψυχιατρικής, ενώ γίνονται με το αιτιολογικό της θεραπείας, στην ουσία  δεν πολιτογραφούνται ως ποινικά αδικήματα, μόνον χάρις στη διαμεσολάβηση της ψυχιατρικής.
Όλο αυτό το σύστημα αρκεί να μας κατατάσσει σε τριτοκοσμική χώρα..
Και ας βγαίνει ο κ. Λοβέρδος  και «κλείνει» όλα τα ψυχιατρεία απ το μπαλκόνι δημαγωγικά και ανεύθυνα
Όπως είναι σήμερα η κατάσταση, ο χώρος  της ψυχικής υγείας θα πληγεί- ήδη πλήττεται- πρώτος και περισσότερο. Ποιος στη σημερινή κοινωνία  της σκλήρυνσης και των περιορισμών θα έχει μέριμνα για τους παρίες της κοινωνίας, τους χωρίς καμιά διαπραγματευτικότητα ψυχικά ασθενείς; Ακόμα και οι στεγαστικές δομές που έγιναν τα τελευταία χρόνια φιλοξενώντας χρόνιους ψυχικά ασθενείς των ψυχιατρείων κινδυνεύουν από χώροι παραγωγής κάποιου νοήματος για τους ενοίκους, να γίνουν νέοϊδρυματικά μορφώματα φυτεμένα στην κοινότητα λόγω περικοπών. Ήδη δρομολογείται με νομοσχέδιο που κατέθεσε ο υπουργός υγείας στη Βουλή οι κάτοικοι των στεγαστικών δομών– παλαιοί έγκλειστοι των ψυχιατρείων-  να συνεισφέρουν μέρος της φτωχοσύνταξής τους για τα έξοδα των ξενώνων. Εκεί βρήκαμε τις πραγματικές αιτίες του χρέους!!
Εκδόθηκε η υπουργική απόφαση για τον καθορισμό της κατακράτησης των συντάξεων των περιθαλπομένων σε δημόσια ιδρύματα χρόνιας παραμονής και σε εξωνοσοκομειακές στεγαστικές δομές για την σχετική τροπολογία που περιελήφθη στο νομοσχέδιο για τις μεταμοσχεύσεις.
Είναι πραγματικά ένα σοκ για όσους εργάζονται στο χώρο της ψυχικής υγείας. Με ποσοστά κράτησης που κυμαίνονται από 40% για συντάξεις μέχρι 360€ και 50% για συντάξεις από 360-500€, μέχρι 80% για συντάξεις πάνω από 1500€ ο κ. Λοβέρδος πρώτος και καλύτερος τρέχει να εκτελέσει τις τροϊκανές επιλογές με τέτοια ταχύτητα και τέτοιο τρόπο που φθάνει στα όρια της κοινωνικής αναλγησίας.
Τι έμεινε στ’ αλήθεια σ’ αυτούς τους ανθρώπους, από τα όνειρα μιας φυσικής φυσιολογικής ζωής; Έγκλειστοι χωρίς αδίκημα, χρόνια τώρα μέσα στα Άσυλα, έχασαν τα πάντα. Φίλους, συγγενείς, περιουσίες, δουλειές, κοινωνικούς υποδοχείς, ψυχοσυναλλαγές, καταδικασμένοι στην έσχατη κύρωση. Στην αποκοπή από το κοινωνικό σώμα. Μια πτωχοσύνταξη τους είχε μείνει και τώρα ο Λοβέρδος πραγματικά βρήκε που πήγαν τα λεφτά. Εκεί έγινε η σπατάλη, στις πτωχοσυντάξεις των παρίων , των απόβλητων, των αζήτητων της κοινωνίας. Να γιατί είχαν δίκιο όσοι λένε ότι μέσα από το πρόγραμμα της δημοσιονομικής προσαρμογής θα ταϋλανδοποιηθεί η κοινωνία μας. 10% στην χλιδή, 70% στα όρια πείνας και 20% στα σκουπίδια, περιττοί άνθρωποι. Μα η κοινωνία πρέπει να αντισταθεί, όχι για τους ψυχικά ασθενείς, αλλά για ό,τι σημαίνει αυτή η πράξη.
Όσοι δεν έχουν διαπραγματευτικότητα, διασυνδέσεις με την εξουσία, κινδυνεύουν να βρεθούν στον κοινωνικό καιάδα όχι μέσω αντικοινωνικής, ρατσιστικής συμπεριφοράς της κοινωνίας, αλλά μέσω επισημοποίησης, θεσμοθέτησης του ρατσισμού μέσα από το ελληνικό κοινοβούλιο. Είναι ντροπή.
Και για τον υπουργό και για όσους θερμοκέφαλους τον συμβουλεύουν.
Ποιός επαγγελματίας θα πάει να ανακοινώσει σε έναν άνθρωπο προσωποποίηση της ψυχικής αλλά και της κοινωνικής οδύνης ότι δεν θα έχει πλέον χρήματα για καφέ και για τσιγάρο; Και με ποια επιχειρήματα; Και με ποιο πρόσωπο, με ποιο κουράγιο; Μήπως άρχισε ήδη η εξόντωση των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων; Μήπως αυτή η πράξη έρχεται από το μέλλον; Οι εργαζόμενοι ψυχικής υγείας θα κληθούν να υλοποιήσουν αυτό το μέτρο. Η κουτοπονηριά της εξουσίας όμως δεν θα περάσει. Οι εργαζόμενοι παρ’ ότι και οι ίδιοι απειλούμενοι  ως μισθωτοί, ως συνταξιούχοι, ως αορίστου χρόνου, δεν θα θεωρήσουν ότι το μέτρο δεν τους αφορά. Ίσα-ίσα τους αφορά άμεσα, γιατί έρχεται η σειρά τους. Η κοινωνία πρέπει να αντιδράσει.
Η τύχη που επιφυλάσσει μια κοινωνία στους αδύναμους είναι δείκτης πολιτισμού. Στα Χανιά υπάρχουν 120 άνθρωποι-πρώην έγκλειστοι του ψυχιατρείου, που προσπαθούν να ζήσουν κάτω από ανθρώπινες συνθήκες, εναλλακτικά της λαθροβίωσης του Ασύλου. Η τροπολογία Λοβέρδου κινδυνεύει να μετατρέψει τους ξενώνες από τόπους παραγωγής κάποιου νοήματος για τους ενοίκους, σε νεοϊδρυματικά μορφώματα φυτεμένα στην κοινότητα.
Την ίδια στιγμή εκατομμύρια ευρώ σπαταλώνται σε ‘’προγράμματα υποστήριξης’’ των δράσεων στο χώρο της ψυχικής υγείας για να καλοπληρώνονται οι ημέτεροι και να μας ‘’συμβουλεύουν’’ πώς να κάνουμε αυτό που ήδη χρόνια τώρα κάνουμε.

Για να δρομολογηθεί στα αλήθεια κάποια αλλαγή στο χώρο της ψυχικής υγείας, χρειάζονται χρήματα που μας λείπουν, χρειάζεται ένα στρατηγικό  σχέδιο για το χώρο της ψυχικής υγείας που επίσης μας λείπει, χρειάζεται μια διοίκηση που θα μετατρέψει τις νομιμοποιημένες επιλογές σε αγαθά και υπηρεσίες που αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε παραλυτική κατάσταση, και χρειάζεται ο χώρος των επαγγελματιών ψυχικής υγείας να υιοθετήσει ένα άλλο ψυχιατρικό παράδειγμα, με άλλες συμπεριφορές και μια άλλη «οικονομία του μυαλού».
Ένα ψυχιατρικό παράδειγμα που δεν θα εστιάζει στα συμπτώματα του ασθενή αλλά στις ανάγκες του. Μια ψυχιατρική των δικαιωμάτων που θα βοηθά τον άρρωστο να αναλαμβάνει την υπαρξιακή και κοινωνική του ευθύνη. Όμως μια τέτοια ψυχιατρική δεν ευδοκιμεί στο καθεστώς των υποχρηματοδοτήσεων , της λιτότητας, της μείωσης των πόρων. Αντίθετα κινδυνεύουν  με κατάρρευση και παλινδρόμηση και όσα θετικά έγιναν όλα αυτά τα χρόνια.
Η περίπτωση της Κρήτης που λειτούργησε τα τελευταία χρόνια χωρίς ούτε μία κλίνη στο ψυχιατρείο δεν είναι ουτοπία. Επίσης έγινε πράξη η τομεοποίηση, διαμορφώνοντας σιγά σιγά μια άλλη κουλτούρα της θεραπευτικής ευθύνης κι όχι της εγκατάλειψης. Στην Κρήτη επίσης άρχισε να δημιουργείται ένα δίκτυο στην κοινότητα απαρτιώνοντας σιγά-σιγά, ένα πλαίσιο εναλλακτικό του ασύλου και των εγκλεισμών χωρίς βία, μεταγωγές, εγκλεισμούς και καθηλώσεις. Όλοι οι έγκλειστοι του Ασύλου κατοικούν σε ξενώνες. Όμως  αντί αυτό το εγχείρημα να στηριχθεί έρχονται τώρα οι συγχωνεύσεις για λόγους δημοσιονομικούς, οι οποίοι θα βυθίσουν την μεταρρύθμιση στην Κρήτη, σε τέλμα. Η ανάδυση της αναγκαιότητας του Ασύλου είναι προ των πυλών σαν αποτέλεσμα της αδράνειας της πολιτείας για τον χώρο της ψυχικής υγείας.
 Αντί να σχηματιστεί ένα ΝΠΔΔ πρωτοβάθμιας κοινοτικής φροντίδας, το οποίο αργότερα θα αναφέρεται σε όλη την περιφέρεια και το οποίο σε δεύτερο χρόνο θα μπορούσε να συμπεριλάβει και τη νοσοκομειακή νοσηλεία (η οποία προς το παρόν γίνεται από τα ΨΤΓΝοσοκομείων της περιφέρειας) δρομολογείται η συγχώνευση ΘΨΠΧ και ΓΝΧανίων.
Όμως κάτι τέτοιο και το Γενικό Νοσοκομείο θα επιβαρύνει αυτό και το σύστημα ψυχικής υγείας θα αποδιοργανώσει και θα διαλύσει. Ποιος θα ενδιαφερθεί για τους παρίες της υγείας (ψυχικά ασθενείς) μέσα στη γενικότερη χοάνη του κλειδωνιζόμενου                  συστήματος υγείας?  Πραγματικά ότι καλό έγινε τα τελευταία χρόνια στην Κρήτη, κυρίως χάρις στη διαθεσιμότητα των εργαζόμενων και στις ιδέες τους, κινδυνεύει να καταστραφεί. Πόροι απ’ την ψυχική υγεία θα καλύπτουν τα μεγάλα κενά της γενικότερης υγείας, οι δε στεγαστικές δομές κινδυνεύουν να μετατραπούν σε πτωχοκομεία.
Έτσι αυτό που σήμερα ακόμα και για το υπουργείο αποτελεί  ένα παράδειγμα και μια περίπτωση που έγινε πραγματικά μια βαθιά τομή, σε λίγο εξαιτίας της συγχώνευσης με το Γενικό Νοσοκομείο Χανίων θα αποτελεί παρελθόν. Πέρα από τα άλλα όμως θα αποτελεί και μία επιπλέον σπατάλη χρημάτων, παρά το ότι γίνεται για εξοικονόμηση πόρων. Είναι ακόμα καιρός περί το ότι βρισκόμαστε στο παρά πέντε να ξανασκεφτούμε το θέμα πιο ψύχραιμα…….                     

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου